کمال الدین غراب: «من کدامم؟» تئاتری در ژانر فلسفی
به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، مدیر فرهنگسرای جهاددانشگاهی مشهد نویسنده و کارگردان تئاتر اظهار کرد: من در این تئاتر از یکی از جملات دکتر شریعتی الهام گرفتم و تلاش کردم این جمله را بشکافم و ابعاد مختلف آن را مورد کنکاش قرار دهم و به تصویر بکشم و آن جمله این است که: «شبی در حال تامل بودم که ناگهان با این سوال مواجه شدم که به راستی از میان همه من‌هایی که در من هست؛ من کدام منم؟ و دچار حیرت شدم... ».
وی ادامه داد: زندگی انسان ابعاد مختلفی دارد که یکی از آن ابعاد سرنوشت تاریخی انسان است و بعد دیگر مقولات اجتماعی را شامل می‌شود و بعد دیگر درونیات انسان را در برمی‌گیرد.
مدیر فرهنگسرا جهاددانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: هر کدام از این ابعاد وجودی، تجلی خاص خود را نیز در عالم پیدا کرده و می‌کنند که هنرهای مختلف با الهام از موضوعات و مقولات شکل می‌گیرند و گسترش پیدا می‌کنند.
غراب افزود: تئاتر در ایران در دوره‌ای خاص با حضور مرحوم نصر و... به مقولات تاریخی و اجتماعی ورود پیدا کرد ولی این ورود تا زمانی موفق بود که سینما در این حوزه ورود پیدا نکرده بود و به عنوان یک هنر صنعت فراگیر نشده بود.
وی خاطرنشان کرد: سینما در عرصه‌هایی موفق‌تر بوده است که از آن جمله می‌توان به موضوعات اجتماعی و تاریخی اشاره کرد و ما به عنوان مثال در ایران شاهد آن هستیم که از قیصر کیمیایی تا جدایی فرهادی سینما در این موضوعات غور کرده و موفق‌تر هم بوده‌اند در حالی که این آثار اگر تئاتر بودند نمی‌توانستند به این میزان موفق بوده و مخاطب داشته باشند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر عنوان کرد: به عقیده من سینما در حوزه فلسفه موفق نبوده است و مثلا کارگردانانی مانند تارکوفسکی اگرچه معرف و مشهور هستند اما آثار آنان کمتر دیده شده و مورد توجه قرار گرفته است در حالی که اگر در تئاتر فعالیت می‌کرد حتما موفق‌تر بود.
غراب افزود: به دلیل علاقه‌ای که به ژانر فلسفی و عرفان داشته‌ام، در این حوزه فعالیت خود را آغاز کرده و بعد متوجه شدم این ژانری است که می‌تواند تئاتر را تأثیرگذار و ماندگار کند.
کمال الدین غراب با تأكید بر اینكه بیشتر كارهایم در ژانر فلسفی و عرفانی است، بیان كرد: از تئاتر «درد بودن» که حدود 15 سال پیش به روی صحنه رفت تا «سرود سرنوشت»، «سرزمین سفلی» و «مسیر مشترک» همه در این موضوع تعریف می‌شوند که من نام آن را ژانر دینی فلسفی می‌گذارم زیرا به اعتقاد من در این تئاترها سوالات فلسفی مطرح می‌شود و پاسخ‌هایی در آن مطرح می‌شود که رنگ و بوی دینی دارد؛ آن هم دینی که می‌تواند برداشت ما از دین باشد و ما به آن عرفان می‌گوییم.
وی با اشاره به اینکه در كارهای قبلی‌ام بین محتوا و تصویر ارتباط راحت‌تری برقرار می‌كردم، تصریح کرد: اگر تصویر نباشد و ارتباط‌های تئاتری جذاب طراحی نشود، آن تئاتر توفیق چندانی در اجرا نخواهد داشت، ما در تئاتر تنها با تصویر رو به رو نیستیم و این امر به تنهایی نمی‌تواند جذابیت ایجاد كند.
غراب ادامه داد: حادثه و رویداد در تئاتر مهم‌تر از تصویر است، در تئاتر باید رویداد جلوی چشم تماشاگر اتفاق بیفتد و در یک نقطه اتفاقات چالش برانگیز پدید آید و این چالش‌ها منجربه حادثه شود تا مخاطب تئاتر بتواند با بازیگران نمایش همزادپنداری کند.
این هنرمند پیشکسوت تصریح کرد: همین مساله مهم باعث شد که من متن 35 صفحه‌ای و نسبتا کوتاه نمایشنامه این اثر را 18 بار بازنویسی کنم و مثلا صحنه دوم نمایش را در فرآیند تمرین بنویسم.
این نویسنده تئاتر با اشاره به اینكه آموزش تئاتر مدرسه می‌خواهد، عنوان كرد: این مدرسه باید كه همه ابعاد هنر را آموزش دهد، تئاتر باید از نویسندگی شروع شود و آموزش آن هم باید از دوران دبستان آغاز شود.
وی با بیان اینکه استوانه ادبیات فارسی شعر و استوانه ادبیات اروپایی تئاتر است، افزود: متأسفانه در دانشکده‌های ادبیات ما رشته‌ای تحت عنوان «ادبیات نمایشی» وجود ندارد و این یک خلا بزرگ و دردناک است، دانشجویان رشته ادبیات، داستان و قصه می‌خوانند اما نمی‌توانند نمایشنامه بنویسند.
غراب در ادامه گفته‌های خود از کتاب آموزش نمایشنامه‌نویسی در سه سال مقاطع تحصیلی خبر داد و اظهار کرد: با همكاری ناشری در تهران حركتی را آغاز كردیم و آن هم این است كه، 40 موضوع و قصه را از كتاب‌های دوران دبستان، راهنمایی و دبیرستان استخراج كردیم و بین نویسندگان جوان توزیع كردیم تا آن‌ها را تبدیل به نمایشنامه کنند كه اردیبهشت نسخه اول آن به چاپ می‌رسد.
کارگردان تئاتر «مسیر مشترک» افزود: وقتی این کتاب آموزشی وارد مدارس شود، افراد بزرگ شدند و شغلی انتخاب کردند، می‌توانند متناسب با نیازهای شغلی خود و با توجه به علاقه و دغدغه‌ای که دارند، نمایشنامه‌ای را به رشته تحریر درآوردند.
این تئاتر از نیمه دوم بهمن ماه سال جاری در تالار فردوسی فرهنگسرای جهاددانشگاهی مشهد به روی صحنه خواهد رفت.